Socialisme of de dood!

De innovatielessen die ik leerde in Cuba

2019, Esther van der Storm

Deze zomer reisde ik met mijn gezin vier weken door Cuba. Een land met maar één baas, waar de zwarte markt 90 procent van de economie bepaalt, winkels nauwelijks producten verkopen en propaganda van het regime de enige vorm van reclame is. Cuba zelf is prachtig, maar de lange rijen voor de winkels en banken zijn dat natuurlijk niet. Toch kunnen we ook wel iets leren van de Cubanen… 

Laat ik voorop stellen dat dit geen ode wordt aan het Cubaanse systeem. Vanuit kapitalistisch oogpunt verwonderde ik me suf over de socialistische leefwijze van de Cubanen. Op het gebied van innovatie sprongen er echter een aantal ervaringen uit, waarvan ik de drie belangrijkste graag als tip met je deel:

Nieuw laagje verf

Een Peugeot 108 kost in Cuba bijna anderhalve ton. In Euro’s, ja. Dat is voor een Cubaan niet te betalen. De verkoopaantallen staven dit: in 2017 werden er in heel Cuba slechts 52 nieuwe auto’s verkocht. Het feit dat er zoveel oldtimers rondrijden is dan ook simpelweg een noodzakelijk kwaad. Heb je een auto, dan moet je die zo lang mogelijk aan de praat houden. Ook omdat zo’n auto een bron van inkomsten is: elke autobezitter in Cuba klust bij als taxichauffeur voor toeristen.

Die autoschaarste maakt Cubanen echter ook enorm inventief. Tijdens mijn reis stapte ik in de meest exotische taxi’s: van oude Chevrolets met ingebouwde airco (onderweg wel regelmatig stoppen om te koelen met een fles water, anders houdt de motor ermee op), tot een Lada met nieuw stoelbekleding gemaakt van een tapijt. We zagen geluidsinstallaties met afstandsbedieningen, maar ook oude opa’s die hun auto zelf met een kwast voorzagen van een nieuw laagje verf. Als je zuinig moet zijn op je spullen, bedenk je vanzelf de meest innovatieve oplossing.

Innovatietip 1:

In onze maatschappij is er geen sprake van schaarste, overvloed is de norm. Is een apparaat stuk? Dan kopen we een nieuwe. Heb je een uitdaging op je werk? Dan vraag je advies aan verschillende collega’s. Dat is natuurlijk prima, maar het zorgt zelden voor verrassende uitkomsten. Ga de eerstvolgende uitdaging eens aan alsof je géén toegang hebt tot de standaard mensen of middelen. Welke andere branches, materialen, afdelingen of specialismen kun je dán bedenken om die uitdaging op te lossen?

Alle gloeilampen eruit

In Cuba gaan sommige veranderingen ineens razend snel. Zo besloot de Cubaanse overheid in 2005 om gloeilampen per direct te verbieden, om het elektriciteitsnet te ontlasten. Met een soort SWAT-gloeilampteam trok de overheid door Cuba heen om de spaarlamp er doorheen te drukken. Binnen een aantal maanden maanden was er op het hele eiland geen zacht lichtje meer te vinden. Nu zitten er natuurlijk een hoop mitsen en maren aan deze aanpak (lees mijn eerdere blog over ideekillers), maar ergens is het wel briljant. Zo snel een enorme winst op je elektriciteitsverbruik, daar kan Europa nog een puntje aan zuigen!

Ook in Nederland worden al een tijd geen gloeilampen meer geproduceerd, maar de omslag naar volledig gloeilamploos gaat veel trager. Ik kan je zo een aantal zaken noemen waar je vandaag nog gewoon gloeilampen kunt kopen.

Innovatietip 2:

Stel je voor dat je binnen jouw bedrijf een verandering wilt doorvoeren. Natuurlijk maak je daarbij geen gebruik van de hierboven beschreven extreme dwang. Maar je kunt jezelf wel afvragen: wat als ik maar twee maanden de tijd heb om deze verandering teweeg te brengen? Welke stappen zet je dan en voor welke aanpak kies je? Inventariseer op welke manier je te werk zou gaan en je zult zien dat daar een hoop bruikbare stappen tussen zitten die je direct in de praktijk kunt brengen.

Socialismo o muerto! 

Als iemand het belang van (fake)news en propaganda goed in wist te schatten, dan was het Fidel Castro wel. Hij won de revolutie niet met zijn leger van slechts 700 mannen, maar dankzij zijn sterke propaganda. In heel Cuba is nog steeds geen reclame voor bedrijven of producten te vinden, maar wel voor het socialisme en haar helden. Op muren en gebouwen zijn kreten te lezen als ‘socialisme of de dood!’, mijn dochter van vijf telde onderweg als spelletje de schilderijen van Che Guevara (‘Al elf in alleen dit stadje mama!’) en iedere stad heeft wel een plein dat is vernoemd naar een held uit de Cubaanse vrijheidsgeschiedenis.

Innovatietip 3:

Dat principe van trots zijn op je bedrijf, je idee of je team zouden wij hier in Nederland best eens wat vaker mogen toepassen. Niet zoals in Cuba uiteraard, maar het kan echt geen kwaad om wat meer naar buiten te treden met je successen. Ik kom het nog regelmatig tegen dat een idee wel wordt uitgevoerd (en ook succesvol blijkt), maar dat er veel te weinig over wordt gecommuniceerd. Wees dus helder over je successen en communiceer ze duidelijk binnen de rest van de organisatie. En als je er écht trots op bent, ook daarbuiten!